Η Ζάτουνα ανήκει στον Νομό Αρκαδίας. Συγκαταλέγεται ανάμεσα στους παραδοσιακούς οικισμούς καθώς έχει διατηρήσει αναλλοίωτη την εικόνα που είχε στο παρελθόν και τον τοπικό της χαρακτήρα. Χτισμένη στη νότια πλαγιά του βουνού Γούπατο, σκαρφαλωμένη σε υψόμετρο 1.050 μέτρων, προσφέρει μια αξέχαστη θέα στον επισκέπτη της καθώς απλώνεται αμφιθεατρικά το ορεινό τοπίο της Γορτυνίας, με τις κοφτερές κορυφές των βουνών της, τα άγρια φαράγγια και την απέραντη κοιλάδα της Μεγαλόπολης. Σήμα κατατεθέν του οικισμού αποτελεί η κεντρική πλακόστρωτη πλατεία της με τον πελώριο πλάτανο στην είσοδο του χωριού στην οποία βρίσκονται ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, χτισμένος το 1853 και το πετρόχτιστο Δημοτικό Σχολείο, το οποίο σήμερα αποτελεί χώρο πολιτισμού, καθώς στεγάζει το μουσείο προς τιμήν του Μίκη Θεοδωράκη.
Ο όμορφος και γραφικός οικισμός της Ζάτουνας της ορεινής Αρκαδίας έχει μακρά και πλούσια ιστορία, η οποία ξεκινά ήδη από την αρχαιότητα. Αναφέρεται από αρχαίους περιηγητές οι οποίοι τον χαρακτήρισαν ως τόπο ιδιαίτερα απροσπέλαστο, λόγω της άγριας του βλάστησης. Κατοικήθηκε από Σλάβους, τον 8ο αιώνα, απ’ όπου πήρε και το όνομά της, το οποίο είναι σλαβικό και σημαίνει «πέρα από το ποτάμι» ή «τόπος που πλημμυρίζει με νερό». Τον Απρίλιο του 1779, η Ζάτουνα καταστράφηκε ολοκληρωτικά από τους Αλβανούς, κατά τη διάρκεια των Ορλωφικών.
Το χωριό κάηκε, ενώ πολλοί κάτοικοι σφαγιάστηκαν ή πουλήθηκαν σαν δούλοι. Κάποιοι κατάφεραν να διαφύγουν, βρίσκοντας καταφύγιο στις σπηλιές του Λούσιου και στα γύρω χωριά. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αποτελούσε σημαντικό κέντρο αντίστασης και ανέδειξε αξιόλογους αγωνιστές και ιστορικά πρόσωπα κατά τον απελευθερωτικό αγώνα της Ελλάδας, το 1821. Ανάμεσα τους ξεχωρίζει ο ήρωας Στάικος Σταϊκόπουλος, οπλαρχηγός όπου κατάφερε να απελευθερώσει από τους Τούρκους το Παλαμήδι του Ναυπλίου και τον Ακροκόρινθο, ο Νικόλας Καραχάλιος, σημαιοφόρος και έμπιστος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ο Γ. Γιωτόπουλος, γραμματέας του Πλαπούτα και ο Φιλικός Στέφανος Ι. Στεφανόπουλος – Ρολωγάς, που συνέγραψε απομνημονεύματα για την Επανάσταση.
Την ίδια περίοδο αλλά και μεταγενέστερα, αναδείχθηκαν και πολλοί επιφανείς κληρικοί. Κατά τον 17ο αιώνα, ο οικισμός γνώρισε μεγάλη ακμή. Εκτός από τα περίφημα σιτάρια της Ηραίας, παρήγαγε και εξήγαγε μαλλί, μετάξι, πρινοκόκκι, βελανίδια αλλά και δέρματα. Εκτός αυτού, οι κάτοικοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, τη γεωργία και το εμπόριο. Κατά τον 18ο – 19ο αιώνα σημαντική άνθηση γνώρισε και η βυρσοδεψία, καθώς λειτουργούσαν αρκετά «ταμπάκικα» στην περιοχή. Εκείνη τη περίοδο και μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, η Ζάτουνα ήταν σε πλήρη ακμή και ζωντάνια. Είχε γύρω στους 1000 κατοίκους και λειτουργούσε Νηπιαγωγείο, Συμβολαιογραφεία, Δικαστήρια, Αστυνομία, παράρτημα Τράπεζας, Δημοτικό Σχολείο καθώς και πολλές ταβέρνες και καφενεία. Το μεταναστευτικό ρεύμα κυρίως τα μεταπολεμικά χρόνια με κορύφωση τη δεκαετία του 1960 έπληξε το χωριό. Σήμερα η Ζάτουνα έχει 72 κατοίκους σύμφωνα με τη τελευταία απογραφή του 2021. Οι κάτοικοι της ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία και τη γεωργία.
Ο οικισμός της Ζάτουνας ακολουθεί τη γορτυνιακή αρχιτεκτονική παράδοση καθώς περιλαμβάνει κτίρια χωρίς επεμβάσεις ή με συμβατές επεμβάσεις, ενώ τα νέα κτίρια συμμορφώνονται και εναρμονίζονται πλήρως με την αρχιτεκτονική παράδοση της περιοχής. Τα σπίτια συγκεντρώνονται κυρίως στο κέντρο του οικισμού, ενώ παρατηρείται αραιότερη δόμηση στην περιφέρεια. Πρόκειται για αυθεντικά πέτρινα σπίτια, τα οποία μεταφέρουν τον επισκέπτη σε μια άλλη εποχή. Είναι κατασκευασμένα από παραδοσιακά υλικά όπως η πέτρα και το ξύλο και παρουσιάζουν συγκεκριμένους τύπους κατόψεων. Ο χώρος της κύριας κατοικίας βρισκόταν στον πρώτο όροφο. Το μεσοπάτωμα χρησίμευε συνήθως ως αποθήκη, ενώ το ισόγειο χρησιμοποιούνταν για όλες τις δουλειές, είτε ως αποθήκη, είτε ως χώρος σταβλισμού ζώων είτε ως κατάστημα. Τα κτίρια αυτά βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον, το κλίμα και τη φύση του εδάφους. Τα περισσότερα διαθέτουν αυλές, μικρές σε μέγεθος, οι οποίες δεν είναι σχηματοποιημένες, με αποτέλεσμα η φύση να εισχωρεί ανάμεσα στα κτίρια. Όσον αφορά την εσωτερική τους διαρρύθμιση κυριαρχούν στοιχεία τα οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ιστορία, την παράδοση και τη ζωή των κατοίκων του χωριού.
